เราแบ่งเครื่องหมายหรือสัญลักษณ์หรือตราที่ใช้กับสินค้าหรือบริการเป็น 4 ประเภทคือ เครื่องหมายการค้า (Trade Mark) เครื่องหมายบริการ (Service Mark) เครื่องหมายรับรอง (Certification Mark) และเครื่องหมายร่วม (Collective Mark) โดยที่เราจะกล่าวถึงเครื่องหมายการค้าจดทะเบียนที่เกี่ยวข้องกับธุรกิจ SMEs ว่ามีความสำคัญอย่างไร

เครื่องหมายการค้าจดทะเบียนคืออะไร

สำหรับเครื่องหมายการค้า (Trade Mark) คือเครื่องหมายหรือสัญลักษณ์ไม่ว่าจะเป็นภาพถ่าย ภาพวาด ภาพประดิษฐ์ ตรา ชื่อ คำ ข้อความ ตัวหนังสือ ตัวเลข ลายมือชื่อ กลุ่มของสี รูปร่างหรือรูปทรงของวัตถุ ที่แสดงความเป็นเอกลักษณ์เดียวต่อสินค้านั้น ๆ ที่เจ้าของสามารถใช้สิทธิ์การเป็นเจ้าของเพื่อคุ้มครองสิทธิ์ได้อย่างเต็มที่ เรียกง่าย ๆ ว่า แบรนด์สินค้านั่นเอง ยกตัวอย่างในกลุ่มสินค้าเภทประผงซักฟอก มีเครื่องหมายการค้าเป็นแบรนด์บรีส แบรนด์แอทแทค แบรนด์เอสเซ้นต์ หรือบะหมี่กึ่งสำเร็จรูปมีเครื่องหมายการค้าเป็นแบรนด์มาม่า แบรนด์ไวไว แบรนด์ยำยำ เป็นต้น

ทำไมต้องมีเครื่องหมายการค้าจดทะเบียน

การจดทะเบียนการค้าจะช่วยคุ้มครองสิทธิ์ในเครื่องหมายการค้าได้ ในการนำไปใช้ประโยชน์ทางการตลาดและธุรกิจของบริษัทและองค์กรต่าง ๆ โดยเจ้าของสิทธิ์จะมีอำนาจและมีสิทธิ์ขาดแต่เพียงผู้เดียว หรืออยากให้สิทธิ์แก่ใครในการดำเนินการเกี่ยวกับเครื่องหมายการค้านั้น ๆ ก็สามารถทำได้

เครื่องหมายการค้า หรือแบรนด์สินค้า สามารถช่วยให้แยกแยะสินค้า สร้างความแตกต่างจากแบรนด์อื่นได้อย่างชัดเจน นอกจากจะช่วยให้เจ้าของแบรนด์ได้รับความคุ้มครองแล้ว หากคุณต้องการขยายกิจการไปต่างประเทศแต่อาจมีสินค้าที่คล้ายกันอยู่แล้วในประเทศนั้น ๆ สัญลักษณ์เครื่องหมายการค้านี้ก็จะช่วยคุ้มครองสิทธิ์ของเจ้าของ และแยกประเภทสินค้าได้อย่างชัดเจนอีกด้วย หากไม่มีแบรนด์สินค้า ผู้บริโภคหรือผู้ซื้อจะไม่สามารถแยกแยะได้ว่ามาจากผู้ผลิตรายใด นอกจากนั้นแล้วเครื่องหมายการค้าจะช่วยให้คนจดจำแบรนด์ของเราได้ง่ายขึ้นอีกด้วย

สิทธิประโยชน์ของการจดทะเบียนเครื่องหมายการค้า
หากผู้ประกอบการหรือเจ้าของผลิตภัณฑ์ได้จดทะเบียนเครื่องหมายการค้าไว้ ก็ย่อมได้รับความคุ้มครอง และช่วยทำให้เจ้าของเครื่องหมายมีอำนาจและมีสิทธิ์เด็ดขาดแต่เพียงผู้เดียว รวมไปถึงการเช่าสิทธิ์หรือการสร้างแฟรนไชส์โดยผู้อื่นที่มิใช่เจ้าของจะไม่สามารถแอบอ้าง อาศัยสิทธิ์ หรือละเมิดเครื่องหมายการค้านั้นได้ รวมทั้งการเอาเครื่องหมายการค้าไปใช้กับสินค้าประเภทอื่นด้วย โดยเจ้าของเครื่องหมายการค้าจะมีสิทธิ์เรียกให้ผู้ละเมิดชดใช้ค่าเสียหายได้อีกด้วย และเมื่อจดทะเบียนการค้าแล้วจะได้รับสิทธิ์คุ้มครองถึง 10 ปีและสามารต่ออายุได้ทุก ๆ 10 ปี โดยเครื่องหมายการค้าหนึ่งชื่อสามารถใช้ได้ในหลาย ๆ ประเภทธุรกิจทั้งประเภทสินค้าหรือบริการ เว้นแต่ในกรณีที่ธุรกิจนั้น ๆ คล้ายกันหรือทำให้ผู้ซื้อหรือผู้บริโภคหลงผิดได้

ลักษณะของเครื่องหมายการค้าจดทะเบียนที่ดี

• โดดเด่น สะดุดตา มีโทนสีที่ชัดเจน

• ใช้ชื่อไม่ยาว และหลีกเลี่ยงชื่อย่อ สร้างความจดจำต่อผู้บริโภคได้ง่าย

• สะกดง่าย อ่านง่าย ออกเสียงไม่ยาก

• ความหมายดี ตรงกับภาพลักษณ์

สิ่งที่ควรระวังคือความคล้ายคลึงกันของเครื่องหมายที่อาจเกิดปัญหาได้ เพราะถ้าคล้ายกันมากเกินไปอาจจะโดนฟ้องเรื่องการลอกเลียนแบบที่จะตามมา เพราะฉะนั้นต้องตรวจสอบก่อนว่าเครื่องหมายการค้าที่ออกแบบมานั้นจะไม่ซ้ำกับของผู้อื่นที่อาจยื่นคำขอรับจดทะเบียนเครื่องหมายการค้าไปก่อนแล้ว

เอกสารเบื้องต้นที่ต้องใช้ในการจดทะเบียนเครื่องหมายการค้า

1. ต้นฉบับคำขอจดทะเบียน
2. ภาพเครื่องหมายที่ขอจดทะเบียน ขนาดไม่เกิน 5 x 5 เซนติเมตร จำนวน 1 รูป

3. บัตรประจำตัวประชาชนของเจ้าของเครื่องหมาย

ซึ่งปัจจุบันมีบริษัทรับจดทะเบียนมากมาย โดยสามารถหาข้อมูลหรือขอคำปรึกษาได้ แต่ต้องเลือกบริษัทที่ดีและเชื่อถือได้

   เราอาจเคยได้ยินหรือได้พบเจอในกรณีที่มีธุรกิจบางประเภทที่ไอเดียดีมากแต่ถูกคนอื่นที่มีแนวคิดคล้ายกันนำไปจดทะเบียนเสียก่อน กรณีแบบนี้จะทำให้คุณเสียโอกาสทางธุรกิจไปได้ง่าย ๆ หากคุณเป็นคนเริ่มต้นความคิดและไอเดียนั้นไว้แล้วไม่ได้จดทะเบียนเครื่องหมายการค้า หากมีคนเลียนแบบแล้วเอามาวางขายแข่งกับคุณก็จะเป็นการแย่งลูกค้า หรือถ้านำไปเลียนแบบแล้วคุณภาพต่ำกว่ามาตรฐาน ผู้บริโภคก็อาจลดความเชื่อถือต่อแบรนด์คุณได้ ซึ่งสิ่งเหล่านี้ล้วนสร้างความเสียหายได้เช่นกัน สำหรับโลโก้และชื่อแบรนด์จะไม่ได้รับการคุ้มครองสิทธิ์ จนกว่าจะยื่นจดทะเบียนเครื่องหมายการค้า อย่างไรก็ตามเมื่อจดทะเบียนแล้วจะได้รับการคุ้มครองสิทธิ์ในเครื่องหมายทั่วประเทศ แต่จะไม่ได้รับสิทธิ์สำหรับต่างประเทศ

  การจดทะเบียนเครื่องหมายการค้าถือว่ามีความสำคัญในทางธุรกิจเป็นอย่างมาก การใช้ชื่อสินค้าหรือบริการก็จำเป็นต้องมีการตรวจสอบก่อนเพื่อความปลอดภัยเพื่อไม่ให้ไปละเมิดสิทธิ์เครื่องหมายการค้าของผู้อื่น เครื่องหมายการค้าจดทะเบียนนี้ เป็นการแสดงออกถึงเอกลักษณ์ของสินค้าและบริการ ที่สามารถบอกแหล่งที่มาได้ว่าใครเป็นเจ้าของ ทำให้ผู้บริโภคสามารถจดจำเครื่องหมายการค้านั้น ๆ ได้ เป็นการยืนยันคุณภาพที่ผู้บริโภคจะได้รับอีกด้วย